Η καρδιά του δάσους - όπου βρίσκεται και το δασικό χωριό της ελατιάς-  αποτελείται κυρίως από ερυθρελάτη. Συναταντόνται διάσπαρτα στο δάσος επίσης, σημύδες, οξιά και δασική πεύκη. Το δάσος αυτό είναι το μοναδικό δάσος ερυθρελάτης στην ελλάδα και το νοτιότερο σημείο εξάπλωσής της στην Ευρώπη. Υπάρχουν λίγες συστάδες ερυθρελάτης στο δάσος του φρακτού. Στο δυτικό τμήμα του βουνού, στη θέση Μαγούλα, υπάρχει το δάσος Σημύδας, το μοναδικό του είδους του στην Ελλάδα.

Βρίσκεται στο νομό Δράμας και αποτελεί τμήμα της οροσειράς της Κεντρικής Ροδόπης. Ορίζεται ανατολικά από το Μεγάλο Ρέμα και δυτικά από το Δεσπάτη ποταμό. Από την Ελατιά πηγάζει επίσης και το Βαθύρεμα ή Μαύρο Ρέμα (Καρά Ντερέ). Εκτός από τον Τσάκαλο (υψόμ. 1826μ.), άλλες κορυφές είναι: οι Οξιές (υψόμ. 1811μ.), η Ελατιά (υψόμ. 1647μ.), η Μπουζάλα (υψόμ. 1631μ.), η Πυραμίδα Κούτρα (υψόμ. 1628μ.), το Ζερβό (υψόμ. 1578μ.). τα Καλύβια Γραβάνη (υψόμ. 1556μ.) κ.α.

Στην Ελατιά, κοντά στην κορυφή Πυραμίδα Κούτρα και στο δασικό χωριό, είναι η θέση του παλιότερου τσελιγκάτου Σαρακατσαναίων με την ονομασία Καλύβια Κούτρα. Εκεί, κάθε χρόνο στις 20 Ιουλίου (του Προφήτη Ηλία) πραγματοποιείται το αντάμωμα Σαρακατσαναίων Ανατολικής Μακεδονίας.