Περιγραφή: Κοινό αγριόχορτο που ανθίζει την άνοιξη και έχει πάρει το όνομά του από τις πέντε νευρώσεις των φύλλων του. Υπάρχουν αρκετά είδη πεντάνευρου που αποτελούν μια μικρή οικογένεια, στην οποία ανήκει ο λιθόσπαστος και το ψίλλιον.

Το πεντάνευρο περιέχει καροτίνη, βιταμίνες C και Κ, γλυκοσίδια, πικρές ουσίες, και τανίνες, οργανικά οξέα, βλέννα, σαπωνίνες, ένζυμα, αλκαλοειδή και φυτοσίδια. Εκτός από τις διουρητικές τους ιδιότητες, τα πεντάνευρα έχουν έντονες αντισηπτικές και επουλωτικές ιδιότητες και αυτό οφείλεται στα φυτοσίδια που περιέχουν. Ενα τσαλακωμένο φύλλο πεντάνευρου για να δώσει την ευκαιρία στον χυμό του να ελευθερωθεί και να δράσει τοπικά/ μπορεί να μας βοηθήσει από απλές καταστάσεις, όπως οι δερματικοί ερεθισμοί και φουσκάλες από παπούτσι, τσιμπήματα εντόμων και τσουκνίθας, κνησμό, πυρετούς μέχρι σοβαρές καταστάσεις, όπως κοψίματα, ελκώδεις πληγές, εγκαύματα, αιμορροΐδες ακόμη και σε σκαθάρους και κάλλους. Εχουν επίσης μαλακτικές, αντιφλεγμονικές, καταπραϋντικές, ευστόμαχες, αποφρακτικές, καθαρτικές και δροσιστικές ιδιότητες.

Επιστημονικά έχει επιβεβαιωθεί ότι ο χυμός τους βοηθά σε γαστρίτιδα, σε έλκος στο στομάχι, σε δυσπεψίες, τακτοποιεί την οξύτητα του στομαχιού και βοηθά σε ελκώδεις κολίτιδες. Για θεραπευτικούς σκοπούς υπάρχει και φυτικό φάρμακο για προβλήματα στομαχιού και κολίτιδας από χυμό πεντάνευρου. Ο χυμός του πεντάνευρου είναι γενικά τονωτικός για τον οργανισμό, γιατί τονώνει την όρεξη, την αντοχή του ανθρώπου για δουλειά, βοηθά στην αύξηση της αιμοσφαιρίνης και του βάρους. Συστήνεται στην διαβητικούς με καταπληκτικά αποτέλεσμα, ειδικά όταν ο διαβήτης τους συνοδεύεται με γενική ατονία και καχεξία. Το πεντάνευρο στην κουζίνα μας μπορεί να χρησιμοποιηθεί φρέσκο σε σαλάτες με διάφορα άλλα λαχανικά, σε σούπες, σε ομελέτες, μουσακά, βραστό με διάφορα άλλα άγρια και καλλιεργημένα λαχανικά, σε κεφτέδες και διάφορα πουρέ. Ο χυμός του σε μικρή ποσότητα μπορεί να συνδυαστεί με χυμό μήλου, καρότου και άλλα κατά προτίμηση. Μπορούμε να διατηρήσουμε το χυμό τους στο θάλαμο του ψυγείου μας και να τον χρησιμοποιούμε στα φαγητά για ενίσχυσή της γεύσης τους ή για θεραπευτικούς σκοπούς ή να τον δέσουμε σε σιρόπι με μέλι και να τον έχουμε για ένα τονωτικό ρόφημα.

Το πεντάνευρο σταματά γρήγορα την αιμορραγία και βοηθά την αποκατάσταση των κατεστραμμένων ιστών. Μπορεί να επουλώσει χρόνιες πληγές που δεν κλείνουν και να χρησιμοποιηθεί αντί για το σύμφυτο στη θεραπεία των μωλώπων και των σπασμένων οστών.
Το πεντάνευρο είναι αντικαταρροϊκό και αποχρεμπτικό, δηλαδή ωφέλιμο σε παθήσεις του αναπνευστικού (βήχα, κοκίτη, βρογχικό άσθμα, βρογχίτιδα, φυματίωση, αναπνευστική καταρροή).
Είναι διουρητικό, δηλαδή ωφέλιμο σε παθήσεις του ήπατος, των νεφρών και της ουροδόχου κύστης, αλλά και την αιμορραγία του ουροποιητικού συστήματος.
Είναι στυπτικό και ωφέλιμο στη διάρροια, δυσκοιλιότητα, κυστίτιδα, γαστρίτιδα, κολίτιδα, τα πεπτικά έλκη, τη δυσεντερία, το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου.
Για εξωτερική χρήση τα φρέσκα κοπανισμένα φύλλα του πεντάνευρου χρησιμοποιούνται σαν κατάπλασμα σε αιμορραγίες, πληγές, τσιμπήματα εντόμων, δαγκώματα σκύλων ή φιδιών. Ακόμα στη θεραπεία των αιμορροΐδων, των συριγγίων και των ελκών.
Η ρίζα είναι μια θεραπεία για το δάγκωμα των κροταλιών, χρησιμοποιείται στις ίσες μερίδες με το Marrubium vulgare.
Για τη βρογχοκήλη χρησιμοποιούνται επιθέματα στο λαιμό με φρέσκα φύλλα πεντάνευρου κοπανισμένα και ανακατεμένα με λίγο αλάτι.
Το αφέψημα του φυτού ή το υγρό που λαμβάνεται με απόσταξη θεωρείται καλό κολλύριο γιατί περιέχει ιριδοειδή.
Τα φύλλα του πεντάνευρου περιέχουν ουσίες που έχουν επίδραση στη μείωση των συνολικών λιπιδίων, των τριγλυκεριδίων, της χοληστερόλης, και των λιποπρωτεϊνών στο αίμα και ενδείκνυνται ως προληπτικό για καρδιακές παθήσεις. Βοηθούν να καθαρίσει το σώμα από την περίσσεια της χοληστερόλης, ανεβάζουν τα επίπεδα της καλής χοληστερίνης, στο αίμα και δυναμώνουν τα τριχοειδή αγγεία.
Οι σπόροι περιέχουν mucilage μέχρι 30% (πηχτή φυσική ουσία σαν κόλλα) που φουσκώνει στο έντερο, ενεργώντας σαν καθαρτικό και κατευναστικό στις ερεθισμένες μεμβράνες. Οι σπόροι χρησιμοποιούνται και στην θεραπεία των παρασιτικών σκουληκιών.
Οι σπόροι του σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, είναι μια από τις υψηλότερες πηγές ινών που υπάρχουν στις τροφές.