Ο υδροβιότοπος της Επανομής έχει τη μορφή ισοσκελούς τριγώνου. Βρίσκεται στις ανατολικές ακτές του Θερμαϊκού κόλπου και οι δυο πλευρές του βρέχονται απ’ αυτόν. Η τρίτη πλευρά συνορεύει με γεωργικές καλλιέργειες που εκτείνονται πάνω σε χαμηλούς λόφους και στην ευρύτερη περιοχή. Στα βόρεια υπάρχει το Camping του ΕΟΤ και ο οικισμός Όρμου παραλίας Επανομής. Απέχει σε ευθεία απ’ την πόλη της Θεσσαλονίκης περίπου 27 χλμ. ενώ σημαντικό, ιδιαίτερα για την ορνιθοπανίδα του, είναι οτι βρίσκεται κοντά σε άλλους υγρότοπους. Έτσι ο υγρότοπος που περικλείεται στον βιότοπο είναι μέρος ενός συστήματος παρόμοιων περιοχών γύρω απ’ τον Θερμαϊκό όπως είναι η αλυκή του Κίτρους ή οι εκβολές των μεγάλων ποταμών (ΑξιούΑλιάκμονα).

Η περιοχή είναι σχεδόν επίπεδη με τις μεγαλύτερες εξάρσεις της να μην ξεπερνούν τα τρία μέτρα ύψος. Αυτός είναι και ο λόγος που στο νότιο τμήμα υπάρχουν ορισμένες κατασκευές που λέγονται "ανακλαστήρες" και σκοπό έχουν να κάνουν τη γη αντιληπτή απο τα ραντάρ των πλοίων.
Η ανθρώπινη παρουσία και επδραση στο μεγαλύτερο μέρος του βιότοπου είναι πολύ μικρή και θα μπορούσαμε άνετα να τον ονομάσουμε σαν τον πιό μικρό παράκτιο βιότοπο του Ν. Θεσ/νίκης. Στη μικρή του έκταση (περίπου 4.5 τετρ. χλμ.) διακρίνονται επιμέρους οικοσυστήματα που θεωρούνται όλα τους απειλούμενα.

Ο αλμυρόβαλτος: Σχηματίζεται περίπου στο βόρειο τμήμα και είναι μια πιστή μικρογραφία τυπικού βορειοελλαδικού υγρότοπου. Απο τη θάλασσα και προς το εσωτερικό του, εμφανίζονται διάφορες χαρακτηριστικές φυτοκοινωνίες που καθορίζονται κυρίως απο μικροδιαφορές στην κλίση του εδάφους. Ξεχωρίζουν τα αλίπεδα όπυ φυτρώνουν χαμηλά φυτά, ανθεκτικά και προσαρμοσμένα στα αλμυρά περιβάλλοντα, τα αλόφυτα. Η εμφάνιση των επικρατούντων ειδών, εξαρτάται κυρίως απο την χρονική διάρκεια που παραμένει το έδαφός τους πλημμυρισμένο. Σε πολλά σημεία σχηματίζουν χαρακτηριστικούς δίσκους με γυμνό έδαφος τριγύρω. Ο υγρότοπος τροφοδοτείται κυρίως με νερά της βροχής και κατά ένα μικρότερο ποσοστό απο αρτεσιανές πηγές που βρίσκονται στο ανατολικό τμήμα του. Γύρω απο τις τελευταίες αναπτύσεται τυπική ελοχαρής βλάστηση. Όπως είναι φυσικό, η έκταση που πλημμυρίζει μεταβάλλεται έντονα τόσο κατά τη διάρκεια του έτους όσο και κατά τη διάρκεια ξηρών και υγρών ετών. Κατ’ επέκταση και οι αριθμοί των παρυδάτιων και υδρόβιων πουλιών εμφανίζουν μεγάλες διακυμάνσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που υγρότοποι σαν αυτόν δε θα πρέπει ποτέ να αξιολογούνται απο την εικόνα που δίνουν κατά τις μετρήσεις ενός, ακόμα και λίγων χρόνων.

Η λιμνοθάλασσα του υγρότοπου βρίσκεται στα τελευταία στάδια ανάπτυξής της. Έχει δηλαδή απομωνοθεί απο τη θάλασσα με μια αμμώδη ζώνη. Όμως μια αρκετά παλιότερη, το 1945, προσπάθεια αποστράγγισής της περιελάμβανε την διάνοιξη τάφρων που η κεντρικότερη απ’ αυτές οδηγούσε τα νερά της λιμνοθάλασσας στον Θερμαϊκό.

Αλμυρόβαλτοι όπως αυτός έχουν μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια και η μείωσή τους συνεχίζεται και σήμερα με γρήγορο ρυθμό. Καθώς οι εκτάσεις τους παλιότερα είχαν μικρή οικονομική αξία, σπάνια είναι ιδιόκτητες και γι αυτό το μπάζωμά τους ή η ή η αποξήρανσή τους δίνει την ευκαιρία σε επιτήδειους να αποκτήσουν σχεδόν ανέξοδα, γη και μάλιστα κοντά σε θάλασσα.

Υγρά λιβάδια: Σε θέσεις, λίγα εκατοστά πιό ψηλά, στο ανατολικό τμήμα, τα αλίπεδα δίνουν τη θέση τους σε λιβάδια όπου φυτρώνουν "γλυκά" χόρτα. Αν οι αλμυρόβαλτοι θεωρούνται απειλούμενοι, τα υγρά λιβάδια θα πρέπει να θεωρηθούν σχεδόν εξαφανισμένα. Παρόλο που αποτελούν μια φυσιολογική συνέχεια των πλημμυρισμένων εκτάσεων των υγροτόπων, σπάνια κατορθώνουν να επιβιώσουν μιας και τα εδάφη τους είναι λιγότερο αλατούχα και πλημμυρίζουν σπανιότερα. Είναι τα πρώτα που καταπατούνται απο τους γειτονικούς καλλιεργητές. Γνωστό είναι οτι τέτοια λιβάδια έχουν χαθεί ακόμα και απο τους μεγαλύτερους υγρότοπους (π.χ. λίμνες)

Θίνες και αμμώδη λιβάδια:  Οι θίνες (αμμόλοφοι) είναι πολύ σημαντικά οικοσυστήματα με μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον. Θεωρούνται απο τα πλέον απειλούμενα, μιάς και οι τουριστικές κυρίως δραστηριότητες, τα περιορίζει συνεχώς. Το χαλαρό υπόστρωμα που αποτελείται σχεδόν αποκλειστικά απο άμμο, είναι ακραίο για τα περισσότερα φυτά που απαιτούν έδαφος με κάποια συνοχή, υγρασία και θρεπτικά συστατικά. Όσα όμως εξειδικευμένα αμμόφιλα είδη επιβιώνουν, συγκροτούν όπως είναι φυσικό, ορισμένες ξεχωριστές φυτοκοινωνίες. Στις προσαρμογές που έχουν αναπτύξει περιλαμβάνονται χνουδωτά ή σκληρά φύλλα, συνήθως εκπληκτικά μακριές ρίζες ή βολβοί κ.ά.

Οι θίνες είναι το πιό σιωπηλό τμήμα του ακρωτηρίου και η σιγή που επικρατεί δίνει την εντύπωση οτι δεν υπάρχει ζωή σ’ αυτές. Η εικόνα όμως αυτή είναι απατηλή και η απόδειξη είναι πάνω στην άμμο όπου είναι αποτυπωμένη η παρουσία των διακριτικών κατοίκων της.

Ίχνη αργοκίνητων ζώων, ίχνη ενέδρας, ίχνη βραδυνής ανάπαυσης, ίχνη πολλά που η αναγνώρισή τους είναι ένας ευχάριστος γρίφος. Το μυστήριο συνεχίζεται και μέσα στην άμμο όπου κρυμμένοι οι μυρμηγκολέοντες έχοντας ετοιμάσει τις παγίδες τους καραδοκούν τον ερχομό των ανυποψίαστων θυμάτων τους. Υπάρχουν όμως και ζώα που θα τα δούμε την ημέρα. Φασιανοί, λαγοί και πέρδικες περιμένουν μέχρι την τελευταία στιγμή για να πεταχτούν ξαφνικά με θόρυβο αφήνοντας άναυδο τον ατυχή που, χαλαρωμένος μες την ησυχία, θα περάσει δίπλα τους.

Οι αμμόλοφοι μπορούν να χωριστούν σε δυο κατηγορίες. Τις φυσικές και τις τεχνητές. Οι μεν φυσικές είναι δημιουργήματα των κυμμάτων και κυρίως του αέρα. Οι τεχνητές είναι προϊόν μιας σύμπτωσης. Δημιουργήθηκαν τυχαία όταν έγινε προσπάθεια να μπαζωθεί ο υγρότοπος. Και για να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά ας ανοίξουμε μια παρένθεση γυρίζοντας στα τέλη της δεκαετίας του ’60 όταν η κοινόχρηστη έκταση του ακρωτηρίου μεταβιβάζεται με Κοινή Υπουργική Απόφαση (18 4 1968) στον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού. Αυτή την εποχή μεγαλεπήβολα σχέδια θέλουν την περιοχή να μετατρέπεται σε πρότυπο(;) παραθεριστικό κέντρο με ελικοδρόμιο, ξενοδοχιακές και αθλητικές εγκαταστάσεις, γήπεδα γκόλφ κ.ά. Ευτυχώς δεν βρέθηκαν τα απαραίτητα κονδύλια και έτσι τα σχέδια δεν έγιναν πραγματικότητα. Ένα μέρος του όμως άρχισε να υλοποιείται μεταξύ των ετών 197274. Μπαζώνεται ενα μέρος του υγροτόπου και κατασκευάζεται το camping που ξέρουμε σήμερα. Ταυτόχρονα αρχίζει το μπάζωμα της λιμνοθάλασσας για "εξυγιαντικούς" λόγους, ευτυχώς με άμμο απο το βυθό της διπλανής θάλασσας με ειδικό πλοίο (βυθοκόρος).

Έτσι οι συγκυρίες θέλουν το υγροτοπικό οικοσύστημα να μετατρέπεται σε θινικό! Όστρακα και κομμάτια αμφορέων που ποτέ δεν έφτασαν στον προορισμό τους είναι τα μόνα στοιχεία που προσπαθούν σήμερα να αποδείξουν την καταγωγή τους.

Ο νέος βιότοπος δεν έχει τίποτα να ζηλέψει απο τις φυσικές θίνες αφού το βασικότερο συστατικό είναι όμοιο. Αν αντί για άμμο είχαν χρησιμοποιηθεί χωμάτινα μπάζα, δε θα είχαμε τίποτα άλλο απο μια κοινή έκταση με φυτά χαρακτηριστικά των διαταραγμένων εδαφών που μονοπωλούν τα τοπία μας, όπως μαργαρίτες, παπαρούνες, χαμομήλια, μολόχες κ.ά.

Ή φύση πάντως φαίνεται οτι δεν ευχαριστήθηκε απο την απώλεια του υγρότοπου και γι αυτό εκδικήθηκε. Σε μια καταιγίδα το πλοίο βυθοκόρος που κουβαλούσε την άμμο βούλιαξε. Οχι όμως ολόκληρο κι έτσι έμεινε ενα μέρος του να προεξέχει και να μας θυμίζει την μικρή και σύντομη, ευτυχώς, ιστορία.

Ορνιθολογική αξία της περιοχής: Η περιοχή περιλαμβάνεται στις σημαντικότερες για τα πουλιά περιοχές της Ευρώπης (ICBP : Important Bird Areas in Europe).

Έχουν παρατηρηθεί σχεδόν τα μισά απο τα είδη πουλιών που παρατηρούνται στην Ελλάδα συνολικά. Πολλά απ’ αυτά θεωρούνται απειλούμενα και προστατεύονται τόσο τα ίδια όσο και οι βιότοποί τους απο την Ελληνική, την Ευρωπαϊκή και τη Διεθνή νομοθεσία (οδηγία 79/409/ΕΟΚ, σύμβαση Βέρνης, σύμβαση Βόννης). Χαρακτηριστικό είναι οτι στην περιοχή αναπαράγονται 12 είδη που θεωρούνται απειλούμενα και για τα οποία προβλέπονται μέτρα ειδικής διατηρήσεως απο την ΕΟΚ. Εκτός απο τον μεγάλο αριθμό ειδών εμφανίζονται και μεγάλο πλήθος (πάπιες, παρυδάτια κ.ά.). Φυσικά στην πανίδα της περιοχής περιλαμβάνονται και άλλα προστατευόμενα είδη (θηλαστικά, ερπετά, αμφίβια).