Οι πρωτόγονοι λαοί πίστευαν ότι η πικράδα έδινε δύναμη και ότι μπορούσαν να θεραπευτούν από μια ασθένεια πίνοντας ένα πικρό ποτό. «Ό, τι είναι πικρό στο στόμα, είναι γλυκό στο σώμα», λέει μια λαϊκή παροιμία.

Στη Βοτανοθεραπευτική τα πικρά φυτά τα θεωρούσαν σαν ιδιαιτέρως αποτελεσματικά. Π.χ. το Κενταύριο στη Γερμανία.
Φυσιολογικά η πικράδα δημιουργεί ένα ερέθισμα στον οργανισμό, και αυτό έχει σαν επακόλουθο να λειτουργήσουν οι αδένες και να παράγουν υγρά. Π.χ. Ένα πικρό ποτό είναι ορεκτικό, δηλαδή ανοίγει την όρεξη και την πέψη, ενώ πολύ πικράδα κόβει την όρεξη.
Οι πικρές δραστικές ουσίες είναι χημικώς τερπενικές λακτόνες. Π.χ. στο κιχώριο λακτουκίνη και λακτουπικρίνη, στην αψινθία – αψινθίνη. Το πιο πικρό βότανο είναι η κίτρινη γεντιανή, περιέχει γεντιοπικρίνη και αμαρογεντίνη.
Η αντίδραση έναντι των πικρών ουσιών διαφέρει ανάλογα με το άτομο, και εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία του ατόμου.

Η δράση των πικρών φυτών είναι πεπτική (στομαχική, ορεκτική), διουρητική και τονωτική. Ορισμένα πικρά φυτά επίσης επιδρούν στο ήπαρ ενεργοποιώντας την έκκριση χολής (χολεραιτική ενέργεια) και τη ροή (χολαγωγή). Έρευνα του Πανεπιστημίου του Yale (USA) πιστοποιεί ότι όσοι απεχθάνονται οτιδήποτε πικρίζει, έχουν την τάση να καταναλώνουν τροφές που ενισχύουν την εμφάνιση καρκίνου (ειδικά γευστικά, οι υπέρ – ευαίσθητοι).
Καταναλώνετε πικρά λαχανικά, πχ. αγκινάρα, μπρόκολο, σπανάκι, πικροράδικο (σταμναγκάθι) κ.α.
ΔΡΟΓΗ: είναι το μέρος του φυτού που χρησιμοποιείται αυτούσιο ως φάρμακο ή ως πηγή, για παρασκευή φαρμάκου.

Η παραδοσιακή φυτοθεραπεία ήταν η βάση για παρασκευή και χρήση συνθετικών φαρμάκων (αντιγραφή των χημικών ουσιών του φυτού). Οι ερευνητές επιστήμονες, (εθνοφαρμακολόγοι) αντλούν τα αρχικά δραστικά από την φύση για παρασκευή φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων. Αλλά τα βότανα έχουν θεραπευτική δύναμη και ως απλά εκχυλίσματα ή αφεψήματα, π.χ. ρίζα αλθαίας χρησιμοποιείται ως μαλακτικό για τον βήχα. Η Echinacea (ως βάμμα) έχει αντι – ιογόνες, αντι – μυκητιακές και αντι – μικροβιακές ιδιότητες.

Τα περισσότερα βότανα αυτής της εργασίας (με αντικαρκινικές ιδιότητες) έχουν πικρή γεύση και παράλληλα είναι τοξικά (σε ελάχιστες δόσεις ή μεγαλύτερες).
Στην κατηγορία των τοξικών φυτών κατατάσσονται όλα τα φυτικά είδη που είναι τοξικά για τον άνθρωπο και τα βόσκοντα ζώα.
Στην Κρήτη αφθονούν πολλά τέτοια είδη φυτών (δηλητηριώδη) και τα λένε ψακωτάρια (ψακί = δηλητήριο).

Τα τοξικά φυτά παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις τοξικότητας, αναλόγως της περιόδου βλαστήσεως, της ηλικίας τους, της πυκνότητας των χυμών τους, καθώς και του τμήματος του φυτού. Μεταξύ των τοξικών φυτών της ελληνικής χλωρίδας, περιλαμβάνονται τα είδη Aristolochia clematis, Arum maculatum, Conium maculatum, Dracungulus vulgaris, Datura stramonium, Hyoscyamus niger, Oxalis pes – caprae, Solanum dulcamara.
Η τοξική ενέργεια των παραπάνω φυτών, οφείλεται σε χημικές ενώσεις, π.χ. αλκαλοειδή, γλυκοζίτες, τοξαλβουμίνες, πικρικές ενώσεις, τοξικά στοιχεία κ.α.
Φυτά της ελληνικής χλωρίδας, χρησιμοποιηθέντα στη θεραπεία κακοήθων όγκων (καρκίνων), από την ελληνική προϊστορία μέχρι σήμερα.

Γιατροσοφικές περιγραφές: Όγκοι (καλοήθεις και κακοήθεις), για εξωτερικούς όγκους, νεοπλασίες και έλκη, χρησιμοποιούνταν καταπλάσματα με φρέσκα φύλλα Πεντάνευρου (Plantago), τακτικά και συνεχή επιθέματα με αποτελέσματα σε 10 – 14 ημέρες.
Αποτελεσματικός είναι και ο φρέσκος χυμός φύλλων Οξαλίδας (Oxalis). Κάνουμε εντριβές στην προσβεβλημένη περιοχή. Επίσης, τσάι (αφέψημα) Ιππουρίδας, Καλέντουλας, Τσουκνίδας και Αχίλλειας, βοηθούν θεραπευτικά σε νεοπλασίες.

Βότανα για καθαρισμό του λεμφικού συστήματος (όταν ο όγκος διασπάται κατά τη θεραπεία απελευθερώνοντας τοξίνες. Π.χ. Συνδυασμός φύλλων Trifolium, Arctium, Lappa, Echinacea. Αλλά και για τόνωση του ήπατος βοηθούν π.χ. Taraxacum, Centaurium, Callium. Επίσης η χορήγηση αντιοξειδωτικών βοηθά. Π.χ. βιταμίνες A, C, E και ιχνοστοιχεία Se, Zn.

Περιγραφή βότανων

ΑΡΙΣΤΟΛΟΧΙΑ (Aristolochia) είδη longa (μακρά) rodonda (η στρογγυλή). Είναι γνωστή σ’ όλη την ΕΛΛΑΔΑ με τα ονόματα Δρακόριζα (Κυκλάδες), Λεμονόχαρτο (Κέρκυρα), Αμπελοκλαδόριζα (Πελοπόννησο – Κεφαλονιά). Φύεται παντού (σε φράκτες), έχει μυρωδιά έντονη (καμφορά). Γεύση φύλλων βολβών ρίζας: είναι πολύ ΠΙΚΡΗ (τοξική). Τα φύλλα της Αριστολοχίας σταματούν το αίμα της πληγής και τη γιατρεύουν. Αυξάνει την φαγοκυτταρική ικανότητα των λευκών αιμοσφαιρίων βοηθούν στη επούλωση πληγών και ελκών. Λέγεται ότι ο Παιήων (Θεός Απόλλων) γιάτρεψε τον Άδη που τραυμάτισε ο Αμφιτρύων με φύλλα Αριστολοχίας (Ιλιάς Ε 402).

«Τω δε επί Παιήων οδυνηρά τα φάρμακα πασσών ηκεσάτ»

ηκεσάτ’ από το ακέω = θεραπεύω – εξού φαρμακο
Ακεσώ (κόρη του Ασκληπιού) Την Αριστολοχία εμεταχειρίζοντο αι Μαίαι ως ευτόκιο εξ’ ου και το όνομα αριστη – λοχία. Ο Ιπποκράτης το εμεταχειρίζετο ως παυσίπονο. Ο Γαληνός αλλά και ο Κρατεύας ο Ριζοτόμος την χρησιμοποίησαν για τη θεραπεία του καρκίνου του δέρματος, της ρινός, των χειλέων.
Όλα τα είδη Αριστολοχίας είναι τοξικά φυτά.
Έχει θεραπευτικές ιδιότητες είναι αιμοστατική, επουλώνει τα καρκινώματα του δέρματος (αντιβιοτική δράση) αναστέλλει την ανάπτυξη των κακοήθων όγκων in vitro, μειώνει τους πόνους. Ερεθίζει κατά τον ιατρό Ι. Σταυρόπουλο το ΔΙΚΤΥΟ – ΕΝΔΟΘΗΛΙΑΚΟ (Λεμφικό) σύστημα. Το κύριο συστατικό της είναι το ΑΡΙΣΤΟΛΟΧΙΚΟ ΟΞΥ. Ο ιατροδιδάσκαλος ΠΥΡΡΟΣ 19ο αι. χορηγούσε Αριστολοχία σε λευχαιμία και όγκους του λεμφικού συστήματος.

DIARUM κ.ν. ατεκνόχορτο: προκαλεί στείρωση στα ζώα και ανθρώπους. Συγγενή είδη: Δρακούκουλος (Dranguculus) κ.ν. φιδόχορτο. Δρακοντιά – (Arum manulatum) κ.ν. Δρακοντιά, Άρον. Είναι δηλητηριώδη λίαν τοξική – δραστική ουσία Αροϊνη. Γνωστό από την Αρχαιότητα ως Δρακόντιον (Διοσκουρίδης) που φύονται σε απόσκια μέρη. Έχουν βαρεία μυρωδιά. Τα arum και Dranguculus (κόνδυλοι) υπό μορφή κόνεων εχρησιμοποιούντο στην ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ για πασπάλισμα στη θεραπεία εξελκωμένων καρκίνων του καλυπτηρίου συστήματος (Δέρμα). «(Ο δε καρπός ισχυρότερος ου φύλλων μόνον αλλά και ρίζες εστιν ώστε και καρκίνους και πολύποδες έκτηκεν πεπίστευται (Γαληνός) ΧΙ σελ. 865).» Το 1960 χορηγήθηκε από τον ιατρό Ι. Σταυρόπουλο εκχύλισμα φυτού ως καταπότιο αναμεμειγμένο με μέλι σε πρωτοπαθή καρκίνο γεννητικών οργάνων (ανεγχειρητό περιστατικό).
Παρετηρήθησαν: αισθητή ελάττωση των πόνων, αύξηση της ορέξεως και παράταση της ζωής του ασθενούς.

ΚΟΛΧΙΚΟΝ (COLCHICUM) Αγριόκρινος κ.ν. χιονίστρα ή σπασόχορτο. Τοξικό και δηλητηριώδες λόγω της κολχικίνης. (αλκαλοειδές) Colchicum aytomnale. Κολχικό το φθινοπωρινό. Ο βολβός έχει αηδή οσμή. Ο Διοσκουρίδης 1ος αι. μ.Χ. το συνιστά ως παυσίπονο, και στα καρκινώματα (φύματα) υπό μορφή καταπλασμάτων.
Η Λαϊκή θεραπευτική συνεχίζει τις θεραπευτικές ενδείξεις, των Διοσκουρίδη – Γαληνού επί εξελκωμένων καρκίνων και σκληρών καρκίνων του μαστού.
Η Κολχικίνη εχρησιμοποιήθη ως (ιατρικό) φάρμακο:

1. αντιαρθριτικό, αντιφλεγμονώδες, κατά του ΟΥΡΙΚΟΥ ΟΞΕΩΣ (ποδάγρας)
2. Σαν κυτταροστατικό στη θεραπεία του καρκίνου και της λευχαιμίας.

Στη δεκαετία του 1960 χρησιμοποιήθηκε για θεραπεία κακοηθών όγκων και της λευχαιμίας (σαν βοηθητικό μέσο υποστηρίξεως της θεραπείας δι’ ακτινοβολιών (κοβαλτίου – ραδίου) και θεραπείας αζωθυ περί του (Endoxan).

ΚΩΝΕΙΟΝ – CONIUM Maculatum κώνειο το στικτόν. Μαγκούτα. Έχει οσμή αηδή (βρωμόχορτο). Φύεται παντού (σκουπιδαριά). Έχει γεύση πικρά, φαρμακερή. Είναι ΤΟΞΙΚΟΝ (ρίζα και σπέρμα). Στη ΚΕΑ (Τζιά) εχρησιμοποιείτο για ευθανασία υπερηλίκων και ανιάτων πασχόντων.
Με το κώνειο εθανάτωσε η Αθηναϊκή Δημοκρατία το 398 π.Χ. τον Σωκράτη. Στην Αρχαιότητα ήταν γνωστό σαν φυτό να θεραπεύει αλλά και να σκοτώνει. Χρησιμοποιήθηκε θεραπευτικώς ως παυσίπονο, αντινευραλγικό, αντισπασμωδικό ως καταπλάσματα σε εξελκωμένους καρκίνους, σκίρους καρκίνους κ.α.
Περιέχει το αλκαλοειδές (κωδείνη) ελαιώδες, καυστική, δηλητήριο του Ν.Σ.(Νευρικού συστήματος, παράλυση) που χρησιμεύει στους πόνους του Ca.
Μη δηλητηριώδη, μη τοξικά φυτά με αντι- νεοπλασματικές ιδιότητες

ΓΑΛΙΟ (GALIUM aparine) κ.ν. κολλιτσίδα. Φυτρώνει παντού. Κολλάει στα διπλανά φυτά και στα ρούχα. Άοσμο αλλά έχει γεύση υπόπικρη.
Το αφέψημα του Γαλίου αποτοξινώνει το ήπαρ, το πάγκρεας, την σπλήνα, τα νεφρά.
Βοηθά σε καρκίνο του λεμφικού συστήματος (ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ) Δράσεις: λεμφωτονικό, διουρητικό, τονωτικό αντινεοπλασματικό, αντιφλεγμονώδες Συστατικά: γλυκοσίδιο, κιτρικό οξύ κ.α.

• Σε καρκίνο γλώσσας, λάρυγγα χρησιμεύουν οι στοματικές πλύσεις.
• Σε καρκίνο του δέρματος (φρέσκος χυμός Γαλίου) και αλοιφή καλέντουλας.
• Πρέπει να συνοδεύεται από αιμοκαθαρτικό τσάϊ από Αχίλλεια, Καλέντουλα, Τσουκνίδα.

ΚΡΟΚΟΣ (CROCUS SATIVUS) κ.ν. κρόκος. Γνωστό και ως (Ζαφράν = κίτρινο, Αραβικά) Στο εμπόριο βρίσκουμε κόκκινους κρόκους (Red saffron) από τα κόκκινα στίγματα που θεωρούνται τονωτικά, ορεκτικά, εμμηναγωγικά και αρωματικά.
Θεωρείται το πολυτιμότερο και ακριβότερο καρύκευμα στο κόσμο. Εκχυλίσματα του φυτού θεωρούνται ότι έχουν κάποιες αντικαρκινικές ιδιότητες. Σε μεγάλες δόσεις (μερικά γραμμάρια) είναι τοξικό. (προσοχή) Ο Ιπποκράτης το χρησιμοποιούσε για επούλωση τραυμάτων.
Η αντικαρκινική δράση του κρόκου κατά τον Καθηγητή Χημείας Αν Γεωπονικής Αθηνών Πολυσίου οφείλεται στα ρετινοειδή και καροτινοειδή.
Τα ίδια αποτελέσματα και τις ιδιότητες του κρόκου ως αντιοξειδωτικό, αντιθρομβωτικό και αντικαρκινικό έχουμε από Α.Π.Θ. όπου ο Καθηγητής ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Μ. Ζαχαρίας Σινάκης σε έρευνες στο ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ διεπίστωσε ότι εκχύλισμα του κρόκου έχει δράση παρόμοια με της χημειοθεραπείας (χωρίς τις παρενέργειές της).
Η σαφρανόλη και η πικρο – κροκίνη είναι 2 ουσίες του κρόκου που μελετώνται.

ΙΞΟΣ – VISCUM ALBUM κ.ν. γκί. Αειθαλές παρασιτικό (επίφυτο). Μεγαλώνει πάνω σε φυλλοβόλα δένδρα (μηλιές), κωνοφόρα και δρύς. Άνθη κιτρινωπά, φύλλα κιτρινοπράσινα δερματοειδή, καρποί λευκά μούρα. Οι Δρυίδες το θεωρούσαν ιερό φυτό, πανάκεια για κάθε ασθένεια Δρόγη οι νεαροί φυλλοφόροι κλάδοι.
Οι καρποί του είναι τοξικοί δηλητηριώδεις (Ο Ιπποκράτης το εχρησιμοποίησε για την επιληψία). Ο Ίξος ευεργετεί όλο το αδενικό σύστημα, βοηθά και τον μεταβολισμό. Πρόσφατα ο Ίξος χρησιμοποιείται στην Ιατρική για την αντιμετώπιση του καρκίνου (χρήση παρασκευασμάτων από αποστάγματα των μούρων εσκαντόρ σε ενέσιμη μορφή και είναι αντικείμενο ερευνών. Τα αποτελέσματά του είναι μείωση των όγκων, παράταση της ΖΩΗΣ, βελτίωση της κατάστασης του καρκινοπαθούς. Συστατικά του Ίξου: Γλυκοπρωτείνες, βισκοτοξίνες (αντικαρκινική δράση).

TABEBUIA Tabebuia avellanedue. ΛΑΠΑΧΟ (ισπανικά), Pau d’arco (Πορτογαλέζικα). Στην Ν. Αμερική, ο φλοιός του δένδρου ΛΑΠΑΧΟ ήταν πολύτιμος εδώ και αιώνες στην παραδοσιακή βοτανολογική Ιατρική. Συμμετέχει σημαντικά στη θεραπεία καρκίνου και λευχαιμίας. Οι Ίνκας το χρησιμοποιούσαν ως πανάκεια για επούλωση πληγών, πυρετό, δείγματα φιδιών, καρκίνου. Δρόγη είναι ο αποξηραμένος εσωτερικός φλοιός με σημαντικές αντιβιοτικές ιδιότητες, διεγείρει το ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, τονωτικό, αντιογκικό.
Ενεργά συστατικά πολλά: Ινδόλες, Αλκαλοειδή, αλλά κύριο η Λαπαχόλη ανακόπτει την αύξηση των κυττάρων του όγκου, εμποδίζοντας να μεταβολίσουν το Ο2 άρα έχουμε έλεγχο της ανάπτυξης των όγκων. Η αντικαρκινική δράση του φυτού επιβεβαιώνεται από έρευνα που άρχισε στη ΒΡΑΖΙΛΙΑ (το 1960) και έδειξε ότι ο φλοιός βοηθά στη θεραπεία του καρκίνου και της λευχαιμίας. Το ΛΑΠΑΧΟ ελαττώνει την πίεση του αίματος και ελέγχει τις συνέπειες του διαβήτη. Το φυτό χρήζει περαιτέρω έρευνας για αξιοποίηση της φαρμακευτικής θεραπευτικής αξίας.

ΠΡΟΣΟΧΗ!

Καμμία χρήση βοτάνων δεν υποκαθιστά την Ιατρική Θεραπευτική αγωγή. Ενημερωθείτε για τις δράσεις αλλά και τις παρενέργειες των βοτάνων κυρίως τοξικών από ειδικό σύμβουλο βοτανολόγο. Σε περίπτωση πρόθεσης χρήσης βοτάνων συμπληρωματικά να ενημερώνεται και να εγκρίνει ο θεράπων ιατρός.

Η εργασία παρουσιάσθηκε στην Ε’ Αμφικτυωνία Επιστημών Υγείας.
-Σαμαρίδης Νικόλαος, Βοτανολόγος Α.Π.Θ.

Πηγές: 1. Σταυρόπουλος ιατρός 1960. 2. Εναλλακτικές θεραπείες καρκίνου εκδ. ΑΛΚΥΩΝ. 3. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΘΝΟΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΑΣ. 4. Συστηματική βοτανική Γ. Σαρλή καθηγητή Γεωπονικής.